چکیده

عصمت موهبتی الهی و ملکه‌ای علمی و نفسانی است که پیشینة آن به خلقت آدم ابوالبشر به عنوان حجت الهی برمی‌گردد. این ملکه، انسان را از بدی در فکر و عمل حفاظت می‌کند. هر یک از مفسران دربارة مفاهیم و موضوعات همسو با عصمت که غالباً ذیل داستان‌های قرآنی انبیاء آمده، به میزان توان علمی، عقلی خود و متأثر از منابع روایی سخن گفته‌‌اند. امکان و گسترة تأثیر شیطان بر معصوم، خوف، اجتهاد، پندار و ضلالت، موضوعات گزینش شده در این مقاله است که در آن‌ها نه تنها بین آراء مفسران اختلاف وجود دارد بلکه گاه دیدگاه یک مفسر در موضوعات مذکور دچار تعارض و نوسان است و نشان می‌دهد مبانی و دیدگاه مفسر در موضوعی مثل عصمت و مسائل مربوطه، معین و مشخص نیست. ضرورت پژوهش فراگیر آیات داستانی و توجه ثانویه به روایات مربوطه راه حل این تناقضات است. خروجی این پژوهش که به شیوه توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای فراهم آمده است، الگوپذیری انبیاء و حجج الهی را ممکن و از ورود پندارهای نادرست جلوگیری می نماید.

­---------------------------------------------------------------------

* محمد میرزائی: استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی/mirzaee@razavi.ac.ir

* میرزائی، محمد. (1401). «عصمت و برخی مفاهیم کلامی همسو با آن در قرآن از نگاه مفسران شیعه»، دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه، ش1، صص5- 36.