نویسنده:
اعظم رحمت‌آبادی
DOR: 20.1001.1.29809185.1402.2.2.4.0
چکیده
فاطمیان در سال 359 ق توانستند شام را فتح کنند، اما با موفقیت چندانی رو‌به‌رو نشدند. شام در طول حکومت آنان بارها شاهد قیام مردم منطقه و ناآرامی و آشوب بود. این قیام‌ها نه تنها قوای فاطمی را به تحلیل می‌برد بلکه مردم را نیز به مشقت می‌انداخت تا آنجا که سرانجام خلیفۀ فاطمی معز، مجبور شد شخصاً برای ساماندهی امور، به شام لشکرکشی کند.
مقالۀ پیشِ رو با هدف بررسی زمینه‌های مذهبی این ناآرامی‌ها، به این سؤال اصلی پاسخ می‌دهد که نارضایی مذهبی مردم شام بر حاکمیت فاطمی چه تأثیری داشت. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات به روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد؛ شیوع مذهب اوزاعی که از هواداران بنی‌امیه شمرده می‌شد و تا اواخر قرن سوم به عنوان مذهب غالب شام به حیات خود ادامه داد، تعصب اهالی شام نسبت به مذهب سنت و مخالفت آنان با خاندان اهل‌بیت ع، خشونت لشکریان فاطمی نسبت به اهالی، خاطرۀ بد شامیان از عملکرد قرامطه و یکسان‌انگاری آنان با فاطمیان، مواجهه با فقهای شام و دور نگه داشتن آنان از مناصب دولتی از عواملی است که زمینه‌های نارضایی مذهبی شامیان را فراهم ساخت و بر تقابل و دشمنی دو گروه با یکدیگر دامن زد.
---------------------------------------------------------------------
* اعظم رحمت‌آبادی: استادیار مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس علیهاالسلام مشهد/ Rahmatabadyazam@gmail.com
* رحمت‌آبادی، اعظم. (1402). «نارضایی مذهبی شامیان از حاکمیت فاطمیان (تا پایان سدۀ چهارم هجري)»، دوفصلنامه پژوهش‌های نوین در گسترة تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه، ش2، صص108-87.