نویسنده:
جواد ایروانی
چكيده
تفاوت برداشت‌ها از یک آيه و نوع پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي قرآني، در موارد بسياری متأثّر از تفاوت نظر مفسّران در اصول پذيرفته‌شده (= مباني) و قواعد مورد قبول است. در اين نوشتار، پس از ذكر بخشي از مباني و قواعد تفسيري، سه مورد از آن‌ها – كه اهمّيّت ويژه‌اي دارند- بررسي می‌شود و نمونه‌هايي براي آن ارائه می‌گردد؛ نخست حجّيت ظواهر قرآن و تقدّم نص بر ظاهر، كه براساس آن، مفسّر به ظواهر قرآن ملتزم بوده در عين حال، نصّ قرآني را بر ظاهر آن- در موارد توهّم تعارض- مقدّم مي‌دارد. دوم استعمال لفظ در بيش از يك معنا، كه نظرية برگزيده، جواز و كاربرد آن در تفسير است و سوم نقش شأن نزول در فهم آيه كه خود مبتني بر اثبات صحّت شأن نزول است. براي اين منظور، مفسّر بايستي بيشتر به ارزيابي محتوايي شأن نزول‌ها بپردازد؛ چه سند غالب شأن نزول‌ها از صحّت و اعتبار برخوردار نیستند.
---------------------------------------------------------------------
*جواد ایروانی: دانشيار و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم اسلامي رضوي.