چکیده

باروري و زاد و ولد يکي از رویدادهای طبیعی جمعيت است که از مهم‌ترین مقوله‌های این علم و نیز از عناصر مهم رشد جمعيت به شمار می‌آید. کاهش باروری در دهه‌های اخیر، ویژگی اکثریت قریب به اتفاق جوامع پیشرفته بوده است. هدف پژوهش حاضر این است که نوگرایی و تغییر نگرش زنان نسبت به پدیدة باروری و ارتباط میان این دو را مورد بررسی قرار دهد و به این سؤال پاسخ دهد که آیا نوگرایی نقشی اساسی در میزان باروری دارد. روش این تحقیق کتابخانه‌ای با بهره‌‌وری از شیوه توصیفی- تحلیلی است. دستاورد پژوهش عبارت است از تأثیر داشتن مؤلفه‌ها و عناصر نوگرایی شامل نوسازی، عرفی‌گرایی، تأثیر گرایش مذهبی بر فرزندآوری، نسبی‌‌شدن ارزش‌ها، فردگرایی، مصرف‌گرایی، عقلانیت مدرن و حضور اجتماعی- اقتصادی بر تصمیم خانواده‌ها در زمینه باروری. همچنین تحقیر مادری و خانه‌داری، هزینه‌برشدن فرزندآوری و جایگزین‌های فرزندآوری در جهت گیری مدرن نسبت به باروری مؤثر است. داشتن جهان‌بینی الهی، ارزش‌گذاری اجتماعی بر مادری و خانه‌داری، تغییر نگاه به فرزند سبب افزایش گرایش به باروری می‌گردد.

---------------------------------------------------------------------

* شهلا باقری: دانشیار دانشگاه خوارزمی.

** زینب رضایی: استاد حوزه و پژوهشگر.

*** زهرا خندان: کارشناسی ارشد مطالعات زنان (نویسنده مسئول).

چکیده

امر به معروف و نهی از منکر به ‏مثابه بخشی از فرآیند تربیت، از روش‏ های کلیدی اصلاح اندیشه و رفتار است که نقشی بی ‏بدیل در تهذیب اخلاق، سالم سازی فرد و جامعه و تأمین امنیت اجتماعی دارد.

مسئولیت دعوت به خوبی ‏ها و پرهیزدادن از کار زشت و نادرست، متوجه همگان است. در این میان نخبگان فكري و فرهنگی جامعه، به دلیل برخورداری از بصیرت، داشتن نقش الگویی و توانايي برجسته در تأثيرگذاري، جایگاهی ویژه در احياي ارزش‌ها و جلوگيري از سقوط جامعه به سوي زشتي‌ها و ناهنجاری ‏ها دارند.

استاد طاهایی الگویی برجسته از این دست برای زنان بلکه تمام افراد جامعه بود که با اخلاصی کم‏ نظیر و همتی والا، تحولی در عرصه ارشاد بانوان و جوانان و نهادینه‏ سازی ارزش‏ ها پدید آورد. سبک ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر ایشان بر روش ‏های مستدل و روزآمد و بر ظرفیت ‏ها و نیازهای دوران معاصر انطباق داشت. در این نوشتار به تبیین مهم‌ترین روش ‏های عملیاتی شده ایشان در امر به معروف و نهی از منکر می‏ پردازیم.

---------------------------------------------------------------------

* عذرا مرادی: طلبه و پژوهشگر مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

چکیده

این مقاله به تبیین و بررسی تفاوت‌های زن و مرد در خطبه 80 نهج‌البلاغه پرداخته است. اميرالمؤمنین ^{علیه السلام} اين تفاوت‌ها را در سه محور همراه با بيان فلسفه و علل آن توضيح داده است. خطبه مذکور بعد از جنگ جمل توسط حضرت علی ^{علیه السلام} ایراد شده و در آن صریحاً از نقصان ایمان، عقل و ارث زنان صحبت شده است. در تفسير اين خطبه، ميان شارحان نهج البلاغه اختلاف است. برخی در سند و صدور آن از سوی امام ^{علیه السلام} اشکال کرده‌اند، برخی نیز آن را قضیه حقیقی و مشتمل بر همه زنان دانسته‌اند و کمال‌پذیری زن را ناممکن دانسته‌اند؛ حال آنکه اتّصاف زن به «ناقص الایمان» و «ناقص العقل» بودن با تعالیم قرآن سازگاری ندارد. باید گفت مقصود اميرالمؤمنين ^{علیه السلام} نقص واقعي ايمان و عقل به طور عموم و نقص سهم الارث به طور کلي نمی‌باشد. هدف حضرت در اين خطبه بيان تفاوت‌هايي است كه زنان در انجام عبادات، شهادت در دادگاه و ارث بردن در مقایسه با مردان دارند. روش نگارش این مقاله توصیفی- تحلیلی و گردآوری آن به شیوه کتابخانه‌ای است.

---------------------------------------------------------------------

* مائده رضایی: طلبه درس خارج فقه و اصول و عضو هیئت علمی مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

** راضیه ناطقی: دانش‌پژوه کارشناسی‌ارشد فقه و معارف اسلامی گرایش کلام، جامعه المصطفی العالمیه (نویسنده مسئول).

چکیده

با ظهور اسلام و ترسیم جایگاه حقیقی زن، عرصه‌های نوینی از مسئولیت‌پذیری و نقش‌آفرینی در قبال خانواده و جامعه در برابر زنان گشوده شد. از آن‌جا که اقتصاد در ثبات خانواده و اقتدار جامعه اسلامی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد، استفاده از ظرفیت بانوان در توسعه اقتصادی مورد توجه معصومین ^{علیهم السلام} قرار گرفته است که آگاهی نسبت به زوایای مختلف آن، جهت حفظ کانون خانواده و پایداری نظام اسلامی در بحران‌های اقتصادی راهگشا خواهد بود و غفلت از آن، با سوء مدیریت مصرف و یا اشتغال بی‌ضابطi بانوان، می‌تواند زمینه‌ساز فروپاشی خانواده و سایر آسیب‌های اجتماعی مرتبط با آن باشد.

در این پژوهش ابعاد مختلف آموزش‌های اقتصادی به بانوان، با روش کتابخانه‌ای از سیره معصومین ^{علیهم السلام} جمع‌آوری شده است. ناگفته نماند که این مسأله از جهت ارتقای شخصیت بانوان و ایفای صحیح نقش‌ها و کارکردهای ایشان، ضروری و انگیزه اصلی تدوین این پژوهش می‌باشد.

از نتایج به دست آمده این است که زنان در عصر معصومین ^{علیهم السلام} در عرصه‌های مختلف اقتصادی اعم از تولید، مصرف و تأمین منافع عمومی جامعه اسلامی تحت آموزش مستقیم حضرات قرار گرفته‌اند تا ضمن رعایت اصول و موازین اسلامی در کمیت و کیفیت مصرف و همچنین امر اشتغال، بتوانند در زمینه بهبود معیشتی خانواده و رشد و شکوفایی اقتصادی جامعه مسلمین گام‌های مؤثرتری بردارند.

---------------------------------------------------------------------

* اعظم رحمت آبادی: مدرس و عضو هیئت علمی مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

** زکیه خاکسار: طلبة سطح سه و همکار پژوهش مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد (نویسنده مسئول).

چکیده

اخیراً در مباحث روان‌شناختی به تأثیر باورهای مذهبی در سلامت روان افراد توجه بیشتری می‌شود همچنین خودکارآمدی ادراک شده یک فرایند محوری به شمار می‌آید که بر مؤثر واقع شدن فرد تأثیر می‌گذارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش خودکارآمدی عمومی و باورهای دینی بر راهبردهای مقابله با استرس در جامعه آماری زنان شاغل ادارات دولتی منطقه 3 مشهد انجام شد. روش این تحقیق نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بوده است. نمونه آماری 60 نفر شامل دو گروه آزمایش و یک گروه گواه بوده که در هر گروه 20 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس قرار گرفتند. گروه آزمایش1 تحت آموزش متغیر خودکارآمدی (8 جلسه 1/5 ساعته) و گروه آزمایش 2 تحت آموزش متغیر باورهای دینی (11جلسه 1/5 ساعته) قرار گرفتند و قبل و بعد از دوره با استفاده از پرسشنامه استاندارد مقابله با فشار روانی موسوم به CISS مورد سنجش قرار گرفتند. در تحلیل توصیفی از شاخص‌های فراواني، گرايش مركزي و پراكندگي و در تحلیل استنباطی نیز از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف، آزمون لوین و تحلیل کواریانس استفاده شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که در زنان شاغل ادارات دولتی منطقه 3 مشهد:

1. آموزش خودکارآمدی عمومی بر افزایش راهبرد مقابله با استرس مسئله مدار و کاهش راهبرد مقابله با استرس هیجان مدار و اجتنابی اثربخش است.

2. آموزش باورهای دینی بر افزایش راهبرد مقابله با استرس مسئله‌مدار و کاهش راهبرد مقابله با استرس اجتنابی اثربخش است. اما بر راهبرد مقابله با استرس هیجان‌مدار اثربخش نیست.

---------------------------------------------------------------------

* قاسم قجاوند: استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

** فاطمه هاشمی: دانش آموخته کارشناسي ارشد روان سنجش دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی (نویسنده مسئول).

کرسی نظریه پردازی با موضوع نوآوری‌های مربوط به مسائل زنان در فقه و حقوق اسلامی در 25 بهمن 1396 با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین فرج الله هدایت‌نیا گنجی عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی و با حضور طلاب و اساتید مؤسسة علمی تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} برگزار شد. در ابتدا حجت الاسلام هدایت‌نیا به دسته‌بندی شبهات مربوط به مسائل زنان پرداختند و در ادامه به تفسیر نشوز زوجه در قرآن پرداخته و دیدگاه خود را مطرح نمودند.