نویسنده:
هدی سلیمی
اصغر منتظرالقائم
DOR: 20.1001.1.29809185.1402.2.3.1.9
چکیده
مقتل‌نگاری شیوه‌ای از تاریخ‌نگاری اسلامی است که بخش قابل‌توجهی از آن به گزارش و شرح وقایع کُشته‌شدگان اهل‌بیت ع و به طور خاص به جریان شهادت امام حسین ع و یارانش اختصاص یافته است. کتاب «تذکرةالشهداء» نوشتۀ ملا حبیب الله شریف کاشانی (متوفای 1340ق) از جمله مقاتل مهم در زمینۀ شهادت امام حسین ع است که بر نوشته‌های پس از خود تأثیر فراوان گذاشته است. مهمترین و مشهورترین قرائت از واقعۀ عاشورا در «تذکرةالشهداء» قرائت حُزن‌انگیز و احساسی - عاطفی است که کاشانی در آن به توصیف مجالسی می‌پردازد که بعد از شهادت امام حسین ع برگزار شده است. در این پژوهش با تکیه بر کتاب «تذکرةالشهداء» و با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی و نقد مجالس سوگواری که پس از شهادت امام حسین ع رخ داده، پرداخته خواهد شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کاشانی در خلال بیان مجالس سوگواری و ضمن ذکر مصیبت، با بیان روایات مربوط به آمرزش گناهان گریه‌کننده و گریاننده بر مصیبت سیدالشهداء، توصیه به گریستن و تباکی در عزای آن حضرت و همچنین ذکر مجالس تعزیت از طریق اخبار احساسی و غیرتاریخی با تکیه بر اشعار گوناگون، هدف برانگیختن عواطف خواننده را داشته است. او در این خصوص به اخبار عاشورایی مبتنی بر مرثیه‌سرایی و خواب و رؤیا نیز توجه داشته است.
---------------------------------------------------------------------
* هدی سلیمی: دکتری تاریخ اسلام، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران/ hoda_sa98@yahoo.com
** اصغر منتظرالقائم: استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول)/ montazer@ltr.ui.ac.ir
* * سلیمی، هدی و منتظرالقائم، اصغر. (1402). «واکاوی و تحلیل بیان مجالس سوگواری پس از شهادت امام حسین علیه السلام در تذکرةالشهداء کاشانی»، دوفصلنامه پژوهش‌های نوین در گسترة تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه، ش3، صص34-9.