چکیده

زن در اسلام و نظام آفرينش جلوه‌ای از جمال خداي سبحان است. الگويي كه امام خمينی‌ (ره) و مقام معظّم رهبري بر اساس بينش الهي خود از جايگاه بانوان و حجّ ابراهيمي ارائه مي‌كنند، بر پايه آيات قرآن و سيره معصومين ^{علیهم السلام} استوار است. حج یکی از ارکان و عناصر عبادی اسلام می‌باشد که هدفش تکامل شخصیتی مسلمانان است؛ در عين حال فریضه عبادی، سیاسی و اجتماعی حج، دارای عوامل سازنده و تأثیرگذار بر رشد معنوی و معرفتی بانوان است كه شرط این تأثیرگذاری، دارا بودن پیش‌نیازهای تربیتی می‌باشد. از سويی جايگاه بی بديل زنان و نقش مثبت يا منفي آنان در زمينه فرهنگ، اجتماع، سياست، اخلاق و غيره همواره قوام‌بخش نقش ديگر افراد جامعه بوده است؛ به نحوي كه هم می‌تواند باعث تشجيع مردان شود و هم زمينه‌ساز انحطاط و سقوط جوامع گردد. اين نوشتار برآن است تا با استناد به آيات و روايات، به تبيين نقش بانوان در حج بپردازد.

---------------------------------------------------------------------

*خديجه ابول‌اولا: مدرّس جامعة المصطفی العالمیه مشهد و پژوهشگر مؤسسه علمی- تحقیقی مكتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

چکیده

جراحی زیبایی از موضوعات مستحدثه فقهی است که گر چه به شکل امروزین آن در دوران پیشین مطرح نبوده اما ریشه‌های بحث در متون دینی و منابع فقهی ما در دسترس است. حکم فقهی جراحی زیبایی از دو منظر عنوان اولی و عنوان ثانوی بررسی می‌شود. در حکم اولی اکثر فقهای امامیه قائل به اباحه هستند و عده‌ای هم قائل به حرمت می‌باشند. از ادله قائلین به اباحه می‌توان به اصالة الاباحه و قاعده سلطه اشاره نمود. قائلین به حرمت حکم اولیه جراحی زیبایی به دلایل حفظ نفس از ضرر و اضرار، تغییر خلقت خدا و مالک حقیقی بودن خدا، تمسک نموده‌اند. در برخی عناوین ثانویه حکم به اباحه جراحی زیبایی شود. غرض عقلایی، اضطرار، ضرورت، عسر و حرج، اهم و مهم و مصلحت از عناوین ثانویه‌ای هستند که جواز جراحی زیبایی را ثابت می‌کنند. در برخی موارد گر چه حکم اولای جراحی زیبایی اباحه است اما فقها بر اساس عناوین ثانویه حکم به حرمت نموده‌اند. از این عناوین ثانویه می‌توان به لمس و نظر حرام، تدلیس، غرور، اسراف و ضرر اشاره نمود.

---------------------------------------------------------------------

*زهره صفاتی: مجتهد علوم دینی و مدرس حوزه.

**مرجان کاظمی: طلبه سطح سه مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

چکیده

از جمله مسائل مستحدثه‌ای که در دنیای امروز مورد توجّه جامعه بشری از جمله اندیشمندان دینی و جامعه پزشکی، قرار گرفته، مسأله تغییر جنسیت است. تغییر جنسیت به معنای تبدیل کردن هر یک از جنس زن و مرد، به جنس مخالف می‌باشد. با توجّه به این‌که جنسیت فرد در بسیاری از ابواب فقهی و مسائل حقوقی مؤثّر و مهم بوده و در جامعه امروز مخصوصاً ایران به تعداد قابل توجّهی در حال انجام است، بنابراین روشن شدن جایگاه آن در همه ابواب، از جمله فقهی و حقوقی، ضروری به نظر می‌رسد تا با بررسی و شناخت دقیق این پدیده و تبیین امکان چنین تغییری درعالم واقع و شناخت معیار و ملاک تعیین جنس فرد، بتوان موضوع را مشخّص و فروعات مسأله را بر آن مترتّب ساخت. هدف از مقاله، اثبات این ادّعا است که اوّلاً عنوان تغییر جنسیت تنها بر افراد سالم و خنثای روانی قابل صدق و انطباق است، ثانیاً تغییر حقیقی و کاملی که مبنای جواز در کلام اکثر فقهاست، در عالم واقع امکان‌پذیر نیست و جواز آن تنها در افراد خنثای روانی آن هم در موارد ضرورت و فقط جهت تسکین و درمان قابل اثبات است.

---------------------------------------------------------------------

*محمدباقر گرایلی: عضو هيئت علمي و مدير گروه حقوق جامعة المصطفی العالمیه.

**طاهره انفرادی: طلبه سطح سه مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی پیامدها و خطرات ازدواج سفید تدوین گردیده است. ازدواج سفید نوعی رابطه عاطفی- جنسی بین زن و مرد بدون صیغه عقد نکاح است که تأثیرپذیری از امکانات ارتباطی نوین، پذیرش آموزه‌های فمینیسمی، اومانیسم، گسترش روابط دختر و پسر، مشکلات اقتصادی و عدم مسؤلیت پذیری تأثیر بسیاری در ظهور و بروز آن دارد.

از دست دادن امنیت و آرامش روانی، احساس از دست دادن شرافت، دوری از معنویت و نیز محرومیت از فواید ازدواج پاک از جمله آسیب‌های فردی ازدواج سفید است که در سطح خانواده و جامعه خطراتی از قبیل افول ازدواج، فروپاشی نهاد خانواده، عدم تربیت نسلی پاک، هنجارشکنی دینی، سقط جنین و تنزّل جایگاه زن و کاهش جمعیت را در پی دارد.

این پژوهش، پژوهشی توصیفی-تحلیلی بوده که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است.

---------------------------------------------------------------------

*اعظم رحمت آبادی: مدرس و عضو هیئت علمی مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

**الهام کاریزی: طلبه سطح سه مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

چکیده

نهج البلاغه کتابی روشنگر و یادگاری از مولای متّقیان برای جامعه مسلمانان می‌باشد که راهکار زندگی صحیح برای موفّقیت در دنیا و آخرت در آن بیان شده است. در این کتاب پر ارزش عوامل تحکیم خانواده به صورت غیر مستقیم بیان شده است. یکی از عوامل مؤثّر در تحکیم خانواده، بحث مدیریت اقتصادی است که در این نوشتار به دو موضوع قناعت و عوامل جذب روزی پرداخته شده است. قناعت با ایجاد شادکامی، عزّت و الگو شدن، ضمن کاستن از فشار روانی فقر، فرصت مدیریت بهینه را می‌دهد و عوامل جذب روزی چون پرداخت صدقه واجب و مستحب، تقوا، توجّه به اصل تشکّر باعث بهره‌مندی از زوایای پنهان در تحصیل آرامش و روزی حلال می‌گردد. این مقاله به روش کتابخانه‌ای و با تأکید بر نهج‌البلاغه به موضوع کنترل امور اقتصادی خانواده و در نتیجه تحکیم آن پرداخته است.

---------------------------------------------------------------------

*وجیهه اکرمی: کارشناس ارشد و مشاور دانشگاه فردوسی در نهاد رهبری.

چکیده

در تاریخ 96/9/14 نشست علمی در حوزه فقه زنان با حضور بانوی مجتهده سرکار خانم صفاتی و سرکار خانم دکتر میرخانی استادیار دانشگاه تربیت مدرّس و جمعی از مدیران و اساتید مدارس علمیه و طلّاب سطح سه در مؤسسه علمی-تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد برگزار شد. دبیری این نشست را سرکار خانم روشن، عضو هیئت علمی مؤسسه علمی-تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} بر عهده داشتند. آن چه در ادامه می‌آید گزارشی از این نشست علمی با موضوعات «کودک همسری» و «لغو قانون اجازه همسر جهت خروج از کشور برای نخبگان» است.

نقد و بررسي كتاب السياسة الحسينية

چکیده

از جمله شبهه‌های اعتقادی درباره قیام عاشورا، شبهه بر علم امام حسین ^{علیه السلام} است. به این بیان که اگر امام ^{علیه السلام} از سرانجام قیام و شهادتش و اسارت خانواده و زنان همراه، آگاه بود پس با این قیام خود و خانواده را در معرض قتل و بی‌حرمتی قرار داده که هیچ مزیّت و حسن عقلی ندارد.

پسر علّامه‌ محمد حسين‌کاشف الغطاء پاسخ‌هايي را مي‌دهد که پدر، آن‌ها را تکمیل کرده و مجموعاً در کتاب «السياسة الحسينية» گردآمده‌اند. با وجود این‌که علّامه‌ در دادن پاسخ قانع‌کننده‌ای کوشیده امّا به نظر می‌رسد از اصل شبهه که نفی علم امام است دور شده باشد. همچنین وی در بیان فلسفه اقدامات امام به جای بررسی متون تاریخی، به حدسیات خود اکتفا کرده است.

در این مقاله پس از بررسی کتاب، پاسخ‌های علّامه بررسی و نقد شده سپس با مراجعه به کتب روایی و تاریخی پاسخ مناسب داده شده است.

---------------------------------------------------------------------

*مائده رضایی: طلبه درس خارج فقه و اصول مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} و دکتری تفسیر تطبیقی جامعةالمصطفی العالمیة واحد مشهد.

چکیده

قرآن کریم از امّت اسلامی به عنوان امّت برتر؛ امّتی که خیر امم است و از جهت شیوه زندگی انسانی باید الگو و سرمشق برای دیگر امّت‌ها باشد، یاد می‌کند و این مدال افتخار را بر گردن او می‌آویزد. امّا برخلاف آنچه قرآن کریم طالب آن است، برخی اندیشه‌ها و تفکّرات منحرف از این ندا و مطالبة قرآنی که در بند تعامل عصبیّت و جاهلیّت در بستر مدرنیته گرفتارند، هر روز با ایجاد اختلاف، تفرقه، تشطّط، درگیری و جنگ و خون‌ریزی در بین امّت اسلامی در پی مشوّه، ناهنجار و خلاف انسانی نشان دادن این چهره هستند. به یقین بن‌مایه‌های این تفکرات نه تنها با روح اسلام و قرآن کریم هرگز سر سازش نداشته و ندارد بلکه به طور کامل در نقطه مقابل اسلام و قرآن قرار دارد؛ از این‌رو باید بن‌مایه‌ها و مؤلّفه‌های این نوع تفکّرات را در جای دیگری غیر از اسلام جستجو نمود؛ این نوشتار در تلاش است تا به سهم خود در پی شناسایی و بازشناسی ریشه‌ها و مؤلّفه‌ها و بیان بخشی از آسیب‌های غیر قابل جبران این نوع بینش‌ها بر اسلام و امّت اسلامی بپردازد.

---------------------------------------------------------------------

*محمود اصغری: عضو پژوهشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

چکیده

پژوهش سلامت قلب از دیدگاه صحیفه سجادیه با هدف رسیدن به قلبی سلیم به استناد تحلیل متن ادعیه این کتاب شریف و با استمداد از آیات قرآن کریم و روایات معصومین ^{علیهم السلام} تدوین شده است. به نظر می‌رسد ادعیه صحیفه سجادیه به دنبال بیان راه‌هایی برای رسیدن به سلامت قلب است. امام ^{علیه السلام} با ذکر عظمت الهی، با راهکارهایی هم چون پالایش قلب از رذائل اخلاقی، زدودن زنگار معاصی و خالی کردن دل از محبت دنیا و مشغولیت به اغیار، راه رسیدن به محبت خدا و سلامت قلب را بیان می‌کند.

قلب شریف‌ترین عضو وجودی انسان و مترادف روح و نفس است. سلامت قلب نیز قرار داشتن دل در مسیر مستقیم و دور بودن آن از آفات ظاهری و باطنی است. بر اساس ادعیه صحیفه سجادیه مواردی چون محبت دنیا، مشغولیت به ذکر اغیار، سیطره شیطان برقلب و رذایل اخلاقی، مواردی هستند که موجب ریزش و تباهی قلب می‌گردند. از سوی دیگر نفرت از گناهان، تقوای دل، طهارت قلب به وسیله قرآن، فراغت دل برای محبت یار و سلامت دل با ذکر خداوند، عوامل رویش و پویایی قلب هستند. ذکر خداوند که هدف عبادات است دل‌ها را صفا می‌بخشد و آماده دریافت تجلیات حق می‌نماید. از طرفی یاد او ابزار تکامل و رمز خودسازی است؛ شاید بدین جهت باشد که امام ^{علیه السلام} سلامت قلب را در کنار ذکر عظمت الهی از خداوند متعال می‌خواهند.

---------------------------------------------------------------------

*مریم پورحسینی: مدرس و عضو هیئت علمی مکتب مؤسسه علمی- تحقیقی نرجس ^{علیها السلام} مشهد. 

**فائقه فروتن: طلبه سطح دو مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.

چکیده

معناشناسی، بخشی از دانش زبان شناسی امروزی است که در آن نویسنده، اثر را به عنوان تولید دستور زبانی نگاه نمی‌کند و در نگاهی نو به مطالعة فرهنگ واژه و جهان‌بینی حاکم بر آن می‌پردازد. معناشناسی، روش‌های جدید برای بررسی و تبیین مفاهیم و واژگان را در اختیار ما می‌گذارد. در این تحقیق ما به معناشناسی واژه «حق» در نهج‌البلاغه پرداخته‌ایم.

در ضرورت و اهمیت بحث گفتنی است که واژه حق از واژه‌های پر بسامد در قرآن و نهج البلاغه است که در فرهنگ‌های لغت به صورت‌های مختلفی معنا شده است؛ لذا در این پژوهش ضمن بررسی معنای آن از نظر لغوی و اصطلاحی و بررسی سیر تحول و تطور معنای کلمه (معناشناسی تاریخی) به معناشناسی توصیفی واژه پرداخته‌ایم و در آن معنای مفهومی- مصداقی، انتزاعی- حسی و ارتباط معنایی آن با واژه‌های هم‌نشین و جانشین و نانشین مورد بررسی قرار گرفته است.

واژه حق در نهج البلاغه، پربسامد و دارای معنای لغوی «ثابت و مطابق با نفس الامر» می‌باشد.

---------------------------------------------------------------------

*منصوره تقربی: مدرس و عضو هیئت علمی مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد. 

**سکینه سادات موسوی نژاد: طلبه سطح دو مؤسسه علمی- تحقیقی مکتب نرجس ^{علیها السلام} مشهد.